Tôi trồng phong lan như một sở thích vì vừa thích trồng cây, vừa yêu cái đẹp của hoa lan, và rất đam mê ngắm những lúc cây sinh trưởng, đâm chồi mới, rễ mới, từ một cây có thể sinh ra nhiều cây…

Có những cây tôi chiết nhánh (kie) từ lúc còn nhỏ, có những cây thì mua về lúc chúng tương đối lớn. Chơi hoa phong lan không dễ mà cũng không khó, và gần như ở đâu cũng trồng được nếu biết cách che nắng, tạo thoáng mát cho cây ở nơi có đủ gió.

Quan sát cây phong lan kể ra cũng cho tôi nhiều bài học. Trồng một vườn 40-50 giò/chậu cũng có cái hay. Hầu hết là chăm sóc như nhau, cũng chẳng cần kỳ công lắm. Nhưng cần phải quan sát và kiểm tra hàng ngày để xem có gì bất thường không.

Hầu hết phong lan tôi trồng đều sinh trưởng tốt và ra hoa. Tuy nhiên, có một lần tôi thấy một chậu Trầm có 2 thân đều ra hoa. Nhưng một thân đã sinh rễ mới, còn thân kia thì chỉ nảy hoa, rất nhiều hoa, không chịu sinh thêm rễ mới và thân nó có vẻ yếu dần đi. Tôi quyết định phải tách ra một chậu riêng và có chế độ chăm sóc riêng 1-1. Nếu nó không sinh rễ mới, nhất định hết đợt hoa này, khả năng cao nó sẽ chết.

Từ việc chăm cây, tôi liên tưởng đến bài học con người cũng vậy. Khi trưởng thành, con người ta làm ra của cải vật chất và gặt hái thành quả, nhưng cũng đồng thời cần phải biết vun bồi cho những gốc rễ để tái sinh trưởng, đó chính là gieo những gốc rễ làm mới chính mình, thông qua sự rèn luyện, học hỏi, rồi làm những việc có lợi ích và giá trị gia tăng cho môi trường xung quanh. Nếu chỉ biết gặt hái, dù có chăm chỉ thế nào, một ngày kia khi đã vắt kiệt những thành quả của chính mình, hưởng hết chỗ đơm hoa kết trái đó, thì cũng sẽ giống như cây phong lan trầm kia, sẽ gục ngã trước môi trường đang ngày càng biến đổi nhanh mà thôi.

Bài học của nhà quản lý, nhà lãnh đạo, người quan tâm chăm sóc đó chính là cần quan sát sớm. Ngoài việc tạo môi trường bình đẳng cho mọi người phát triển, thì một điều rất quan trọng là cần có những phát hiện kịp thời để có những trao đổi, quan tâm, chăm sóc riêng (1-1) với những cá thể trong một tập thể, vì mỗi người đó cần những sự động viên riêng, định hướng riêng, chăm sóc và nhắc nhở riêng cho phù hợp. Nếu không, thì rất có thể đánh mất đi những tài năng, những phẩm chất riêng có và đáng quý của họ.

Những nhà quản lý hay lãnh đạo, nếu không chăm lo được cho sự phát triển của nhân viên, mà chỉ muốn khai thác thu hoạch vắt kiệt sức lao động của họ, thì một ngày kia, chẳng những nhân viên bị hết date, mà tổ chức cũng không thể phát triển tiếp. Rất nhiều doanh nghiệp lớn của Việt Nam bị rơi vào trường hợp này. Trong khi đó, hầu hết các tổ chức/ doanh nghiệp trường tồn trên thế giới đều lấy con người làm yếu tố dài hạn chiến lược để phát triển.

Con người, cá nhân hay tổ chức cũng như cây hoa, trong vòng đời sinh trưởng, tồn tại cũng có nhiều nét tương đồng nhau. Vốn dĩ cây phải đơm hoa kết trái, con người cũng vươn tới thăng hoa, gặt hái thành công và hạnh phúc, đó là quy luật muôn đời. Nhưng quan trọng hơn, chính là phải biết vun bồi cho những gốc rễ của chính mình. Đó là chỗ trở về, chỗ quay về, chỗ mà từ đó hết thảy những phẩm chất được sinh ra.

Xét trên kinh nghiệm cá nhân, qua quá trình rèn luyện bản thân và làm công tác đào tạo, tôi thấy rất cần phải đặt ra và tự trả lời câu hỏi như thế này: Giả sư như mọi việc không xuôi chèo mát mái, hoàn cảnh xung quanh biến đổi, mọi thứ không như ý muốn, bất cứ một sự nương tựa nào nơi người khác cũng không còn (luôn cả tinh thần cũng như vật chất, thậm chí cả trong mối quan hệ gần gũi nhất), thì chỗ trở về của mỗi cá nhân là chỗ nào trong bản thân mình, bản tâm mình? Cái gì thực là cốt lõi của chính mình để là hải đảo giúp con tàu tự thân neo đậu vượt qua sóng gió thăng trầm?

Giải quyết được câu hỏi này, thì lúc ấy may ra con người ta mới có thể an vui tự tại thực sự, mới đủ tố chất lãnh đạo bản thân một cách vững chắc. Tổ chức giải quyết câu hỏi ấy thì tổ chức mới vững bước qua những khó khăn, thường phát huy giá trị cốt lõi mà không bị mất bản sắc.

Khi có gốc rễ vững chắc, con người hay tổ chức cũng như cây hoa phong lan kia, mặc sức thăng hoa đơm quả gặt hái thành công và hạnh phúc mà trong thân nó vẫn luôn hàm chứa dòng sinh khí vững chãi lưu chuyển, sinh mệnh của nó đầy ý nghĩa trong vòng đời tồn tại và tương quan.

24/06/2020
Nguyễn Minh Nguyên
Founder of ALB (The Leadership Building Organisation)